سامان :: نگین استان چهارمحال و بختیاری
www.samancity.irسامان :: نگین استان چهارمحال و بختیاری
www.samancity.irشغل سخت و طاقت‌فرسای لایروبی قنات/ مقنیانی که با کفن سر کار می‌روند
قناتها یکی از مهم ترین منابع تامین آب کشاورزی و آشامیدنی بوده است که از دیرباز مورد توجه مردم ایران قرار گرفته است. در استان چهارمحال بختیاری 840 رشته قنات وجود دارد که باعث آبیاری وسیراب کردن بسیاری از اراضی کشاورزی می شود.
اکثر قنات‌های استان دارای قدمتی بیش از 300 سال دارند و شهرستان سامان دارای بیشترین تعداد قنات بوده است و کمترین میزان قنات در شهرستان کوهرنگ واقع شده است.
لایروبی قناتها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چراکه آب قنات دائمی و در مقایسه با آبی که از چاه استخراج می‌شود ارزانتر است.
همچنین استخراج آب از قنات بدون استفاده از انرژی و وسائل مکانیکی صورت گرفته و وابستگی به سوخت‌های فسیلی و سایر منابع انرژی وجود ندارد که این از مهم ترین ویژگی قنات محسوب می شود.
لایروبی قنات‌های یکی از سخت‌ترین شغلها محسوب می‌شود که جدا از خطرات بسیار زیاد در اعماق زمین، عوارض بدنی بسیار زیادی را برای مقنی به همراه دارد.
لایروبی قنات در گذشته با اداب خاصی در استان چهارمحال و بختیاری برگزار می شده است که پوشیدن کفن، گرفتن وضو و غسل و... از مهمترین آداب مقنی ها در ورود به قنات بوده است.
روستای چلوان مهد مقنیان قناتها
روستای چلوان یکی از روستاهای گردشگری استان چهارمحال و بختیاری در کنار رودخانه زاینده رود است که بیشتر شغل مردم این روستا مقنی قنات و حفاری چاه است.
قدمت این روستا بیش از 500 سال ویکی از قدیمی‌ترین روستاهای بخش سامان محسوب می شود و یکی از روستاهای گردشگری استان چهارمحال و بختیاری به شمار می‌آید.
بیشتر شغل اهالی روستای چلوان لایروبی قناتها است و بیشتر مردم این روستا مقنی هستند و مهارت ویژه اهالی این روستا در لایروبی قناتها موجب شده است که لایروبی قنات‌های خارج از استان و استانهای دیگر نیز به آنها سپرده شود.
مسئول بخش قنات‌های سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال وبختیاری با اشاره به اینکه روستای چلوان از سه طرف به رودخانه زاینده‌رود محدود می‌شود، اذعان داشت: لایروبی قنات یکی از شغلهای سخت و طاقت فرسا در استان چهارمحال و بختیاری به شمار می آید.
سید طاهر نوربخش چلوانی با اشاره به اینکه قنات ها میراث فرهنگی کشور ماهستند، عنوان کرد: قنات اولین سازه آبی دست بشر است که توانسته آب را از اعماق زمین به روی سطح زمین جاری سازد.
وی بیان کرد: ایرانیان اولین مهندسان و طراح قنات در جهان بوده و در این کار تبحر خاصی داشته‌اند و قناتها با فرهنگ عامه مردم ایران در آمیخته است و در مسائل فرهنگی مردم این سرزمین نقش مهم داشته است.
در استان چهارمحال وبختیاری 30 گروه مقنی حرفه ایی وجود دارد
وی افزود: در استان چهارمحال وبختیاری 30 گروه مقنی حرفه‌ای وجود دارد که در زمینه حفر چاه و لایروبی قنات تخصص و تبحر خاصی دارند.
سیدطاهر نوربخش تصریح کرد: بیشترین گروه مقنی استان چهارمحال وبختیاری متعلق وساکن روستای چلوان از توابع شهرستان سامان است.
وی اذعان داشت: حرفه اصلی مردم روستای چلوان حفاری و لایروبی قنات و کشاورزی است و جوانان و مردان این روستا نسل در نسل مقنی حرفه‌ای قنات بوده‌اند و مردم این روستا استادکاران قنات هستند و در زمینه حفاری و لایروبی قنات از تجارب کافی برخودار هستند.
سید طاهر نوربخش گفت: تعداد زیادی از قنات های چهارمحال وبختیاری توسط مقنی‌های روستای چلوان حفر و مرمت شده است.
وی افزود: تعدادی از استادکاران حفر قنات در سال های گذشته فوت کرده اند و از پیشکسوتان حفر قنات در استان بوده اند.
پیشکسوتان حفر قنات در چهارمحال و بختیاری
وی در ادامه افزود: ازاستادکاران حفر قنات چلوان می‌توان به مرحوم خادم الحسین سید حسین نوربخش، سید عزیز الله نوربخش و مرحوم تراب ریاحی اشاره کرد.
مسئول قنات سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال وبختیاری عنوان کرد: عملیات حفاری ولایروبی قنات کار سخت وطاقت فرسا است و خطرات زیادی در حین کار مقنی را تهدید می‌کند.
وی بیان کرد: اکثر افرادی که در حفاری و لایروبی قنات کار می کند دچار عوارض مفاصل می‌شود.
مقنیان حفر و لایروبی قنات را باقی الصالحات می دانند
سید طاهر نوربخش گفت: مقنی‌های قنات امر حفر ولایروبی قنات را باقی الصالحات می دانند، زیرا آب را مقدس می‌دانند و احترام خاصی را برای آب قائل هستند و درآمد حاصل از حفر قنات را با برکت می دانند.
مسئول قنات سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال وبختیاری گفت: مقنی‌های قنات روزانه بیش از هشت ساعت را در قنات مشغول بکار هستند و در زمان بدو ورود به قنات وضو گرفته و در گذشته با پوشیدن کفن به قنات وارد می‌شدند.
وی عنوان کرد: در قنات خطراتی زیادی از قبیل ریزش قنات، مقنی‌ها را تهدید می‌کند و آنان با پوشیدن کفن و وضو گرفتن خود را برای هر خطری آماده می کنند.
وی در ادامه گفت: عمق قنات به بیش از 80 متر می‌رسد و مقنی‌ها باید در اعماق زمین به حفاری و لایروبی قنات مشغول شوند.
اطلاع‌رسانی در قنات
سید طاهر نوربخش چلوانی گفت: در قدیم فرستنده صوتی جهت اطلاع رسانی برای مقنی‌های دورن قنات وجود نداشته است.
وی بیان کرد: در امر حفاری قنات برای اطلاع رسانی به مقنی‌های درون قنات از کلمات مقدسی چون "عباس علی" یعنی زمان کشیدن آب است و "محمد رسول‌الله" مصداق این است که یک انسان با طناب به سمت بالا حرکت می‌کند و.... استفاده می‌شده‌است.